تابعيت به جايگاه رسمي و حقوقي گويند كه منجر به برخورداري از حقوق شهروندي، گذرنامه و مهم تر از همه اين ها حقوقي ميباشد، كه توسط دولت ها تضمين شده است. تابعيت رابطه اي سياسي، حقوقي و معنوي است كه فردي را به دولتي مرتبط و وابسته مي گرداند كه حقوق و تكاليف وي از طريق همين روابط تعيين مي گردد.

داشتن شهروندي يك كشور با نفوذ در جهان، از آن نظر مهم است كه هنگام سفر به كشورهاي ديگر و مواجه با مشكلات و مسائل حقوقي، كشوري كه فرد تابعيت آن را دارد، در صورت داشتن جايگاه بهتر در جامعه بين المللي، مي تواند نسبت به استيفاي حقوق فرد و جلوگيري از ضايع شدن آن اقدام نمايد.

واژه تابعيت (citizenship) و مشتقات آن همچون تبعه و اتباع كه از موضوعات مهم حقوق بين الملل خصوصي است.
تابعيت، يك مفهوم اعتباري است كه وابستگي يك شخص حقيقي يا حقوقي را به يك نظام سياسي موسوم به دولت تاييد مي‌كند . تابعيت يك نوع وابستگي سياسي را براي فرد درقبال جامعه ايجاد مينمايد و ممكن است افرادي در جهان پيدا شوند كه به دلايل مختلف از جمله جنگ ها تابعيت خود را از دست داده و تابعيت هيچ كشوري را نداشته باشند كه به آنها بي تابعيت يا «آپاتريد» مي گويند . گفتني است اشخاصي كه فاقد تابعيت ميباشند از حقوق اجتماعي وسياسي محروم هستند.

تابعيت يك رابطه حقوقي است زيرا از آثار حقوقي مثل حقوق و امتيازات در نظر گرفته شده در قوانين و مقررات آن كشور برخوردار خواهد بود، يك رابطه سياسي است چرا كه ناشي از قدرت و حاكميت دولتي است كه فردي را از خودش مي داند و در آخر يك رابطه معنوي است چراكه مربوط به مكان خاصي نبوده كه شخص در آنجا زندگي مي كند. مانند اينكه شما به عنوان يك فرد ايراني به هرجايي از اين كره خاكي سفر كنيد بازهم ايراني محسوب مي شويد.

انواع تابعيت

انواع تابعيت بسته به موقعيت فرد به دسته‌هاي زير تقسيم مي‌شود:

تفاوت تابعيت

تابعيت خوني

به اين معني است كه فرد، تابعيت خود را به دليل تابعيت يكي از والدين در هنگام تولد كسب مي‌كند. تقريباً تمام كشورهاي دنيا تابعيت خوني را به رسميت مي‌شناسند، هرچند اخيراً بعضي از كشورهاي مهاجرپذير، محدوديت‌هايي را نسبت به اعطاي اين نوع تابعيت به‌ علت موقعيت جغرافيايي كه فرد در آن به دنيا آمده، قائل شده‌اند. اين محدوديت‌ها اغلب به دليل به دنيا آمدن فرد در خارج از كشور اصلي در نظر گرفته شده است.

اگر حداقل يكي از والدين تابعيت كشور اصلي را داشته باشد، ممكن است تابعيت به كودك منتقل شود. اينكه آيا انتقال اتفاق مي افتد، به عوامل مختلفي بستگي دارد: تاريخ تولد كودك، اينكه تولد در ازدواج يا قبل از ازدواج انجام شده است و اينكه آيا هر دو يا فقط يكي از والدين شهروند كشور موردنظر هستند.

تابعيت خاكي

در تابعيت خاكي، فرد تابعيت خود را صرف‌نظر از اينكه والدينش چه تابعيتي دارند و صرفاً به‌خاطر متولدشدن در كشوري مشخص كسب مي‌كند. كشورهاي آمريكا و كانادا اين تابعيت را به رسميت مي‌شناسند. در اروپا تنها كشور ايرلند تابعيت خاكي را قبول دارد. بسياري از كشورها از شهروندي حق تولد پيروي مي كنند. بر اساس اين مفهوم، تابعيت فرد با توجه به محل تولد شخص تعيين مي‌شود.

اولين مسئله ايي كه براي دولت ها مطرح ميشود اين است كه افرادي را كه متعلق به خود مي دانند از افراد ساير كشورها جدا سازند بنابر اين بارزترين مظهر تقسيم جغرافيايي اشخاص موضوع تابعيت است. تابعيت به جايگاه رسمي و حقوقي گويند كه منجر به برخورداري از كليه حقوق شهروندي، گذرنامه و هچنين حقوق تضمين شده توسط دولت هاي متبوع است. همچنين تابعيت رابطه سياسي و معنوي كه شخص را به دولت معيني مرتبط مي سازد و در نتيجه آن شخص و دولت از حقوق و تكاليف متقابل برخوردار مي شوند.

تعريف اقامت:

اقامت (Residency) رابطه اي است مادي و حقوقي كه بدون توجه به تابعيت شخص، فرد را به قسمتي از خاك يك كشور مربوط مي سازد. همچنين مفهومي است كه مسئوليت‌هاي قانوني از جمله راي دادن، قرار گرفتن در پست سياسي، استفاده از خدمات دولتي در دسترس يك فرد قرار مي‌دهد. زماني كه افراد اقامت يك كشور را كسب ميكنند بايد شرايط خاص حاكم بر آن كشور نيز بپذيرند. داشتن اقامت امكان سفر را تنها به همان كشور آسان مينمايد و همچنين اگر فرد كسب و كاري در آن كشور داشته باشد بايد مطابق با قوانين مالياتي، ماليات حاصل از درآمد خود را به دولت پرداخت نمايد. معمولا كشورها اقامت را به صورت زمان دار به اشخاص اعطا مي كنند و پس از پايان زمان تعيين شده شخص بايد دوباره تقاضاي اقامت داشته باشد.